Greenkeeper

De greenkeeper is de persoon, man of vrouw, veelal meerdere tegelijk, die de golfbaan onderhoudt. Dit is een medewerker van de golfbaanhouder, golfclub of van een (gespecialiseerd) groenbedrijf, die verantwoordelijk is voor het onderhoud van de baan. Hierbinnen groen en grijs (verhardingen, technische elementen e.d.). Op een 18 holes baan zijn er toch minimaal 3-4 nodig. Greenkeeper is een aparte opleiding.

De greenkeeper draagt verantwoordelijkheid voor mens, dier, plant en materiaal op de golfbaan, tijdens werkzaamheden op kantoor en op of rond de golfbaan. Steeds belangrijker hierbij wordt het bewust werken gericht op duurzaamheid waarbij overdracht van kennis naar de golfers ook alle aandacht vraagt.

• planning van: werkzaamheden, inzet personeel en machines, onderhoud baan, beplanting, verhardingen etc.
• planning en inkoop van: materialen, machines, benodigde producten als meststoffen en bestrijdingsmiddelen etc.
• uren registratie en financiële administratie rond: personeel en machines
• automatiseringsprogramma’s gericht op: kwaliteitscontrole en -bewaking, beregening, afwatering, GSM-apparatuur etc.
• bijhouden vakkennis: scholing, cursussen, brancheorganisaties, vakliteratuur, etc.

(Zie onder werkzaamheden voor meer gedetailleerde opsomming):

• onderhoudswerkzaamheden: baan, beplanting, verhardingen, gebouwen, technische installaties, beregening, afwatering, technische elementen, accessoires etc.
• aanleg- of renovatiewerkzaamheden
• toepassing en inzet van: materialen, gereedschap, machines, benodigde producten als meststoffen en bestrijdingsmiddelen
• sneeuwruimen en/of ijsvrij houden
• natuurbeschermingsmaatregelen, hulpmiddelen e.d.
• voorlichting en informatie

Op alle fronten wordt gewerkt aan de professionalisering van het vak, zowel vanuit de golfbranche als ook vanuit het groene onderwijs. Dit onder het bezielend oog van de branche organisatie, de NGA (Nederlandse Greenkeepers Associatie).

Zoals onder definitie al aangegeven, is de greenkeeper actief op golfbanen. Dit kan een par 3 baan zijn, een 9 holes baan of zoals in de meeste gevallen, een grotere baan met meerdere holes (18, 27, 45 of meer).

Anders gesteld is het met het dienstverband. Dit kan sterk variëren en betekenen dat de greenkeeper werkzaam is in de 'profit sector' of de 'non-profitsector'. Zo kan hij in loondienst zijn, freelancer, maar ook geheel als vrijwilliger dienst doen. De consequenties voor salaris en arbeidsvoorwaarden (+ secundaire arbeidsvoorwaarden), zijn hierdoor uiteenlopend, waarbij ook de functie en genoten opleiding een rol kunnen spelen. Denk aan functieverschillen als baanmedewerker, beginnend greenkeeper, assistent greenkeeper, greenkeeper, aankomend hoofdgreenkeeper, hoofdgreenkeeper en course manager.

In de Inleiding van Golfbaanhandboek.nl staat vermeld, dat greenkeepers meer zijn dan ‘veredelde grasmaaiers’. De beeldvorming dat zij zich slechts bezighouden met het maaien van de tees, fairways en greens, daarbij gerekend de rough, is niet vreemd. Enerzijds waar te nemen in het veld, door de baan en anderzijds weergegeven door de inhoud van opleidingsprogramma’s.

Redenen voor de auteur van Golfbaanhandboek.nl, als oud groendocent MBO – AOC, te pleiten voor een méér op de hoveniers gerichte opleiding of deze minimaal als vooropleiding te eisen. Een specialisatie alleen in het verzorgen van gras, is gelet op de veelheid aan aandachtsvelden binnen de golfbaan, onvoldoende!

Inclusief het kennis hebben van.

te verdelen in: tees, fairways, greens, oefenterreintjes, rough, natuurgras (buiten de rough), gazon. Hiertoe te rekenen maaien, zaaien, doorzaaien, bladblazen, bezanden, vegen, slepen, verticuteren, beluchten, kanten knippen en steken, materiaal afvoer, bemesten, bestrijdingen doorvoeren, transport, bediening en gebruik passende machines en gereedschappen.

als bunkers en waterpartijen. Hiertoe te reken: vullen met zand, harken, egaliseren (slepen), kantverzorging als opzetten en knippen en steken, vuil verwijdering, stenen afvoer, verzorging van de beschikbare harken, duiding waterhindernis (belijning, paaltjes), beschoeiing, water- en oeverbeplanting, hygiëne, waterkwaliteit, waterniveau en biotoop gerichte aandacht voor flora en fauna.

Hiertoe te reken: het steken van de holes, correct plaatsen van de cups, correct verwerken van de oude hole, bepalen van de pinpositie per hole en de verdeling van makkelijke, moeilijke en gemiddelde pinpositie over alle holes, plaatsen vlag, controleren vlag en marker.

Hiertoe te reken: het compleet verzorgen van de tee of teebox, inclusief mogelijke taluuds, correct en regelmatig verplaatsen van de teemerken in relatie met vaste meetpunten, onderhoud teemerken, zandbakken, afvalbakjes e.d.

waaronder de aanvoer en afvoer van water.

Tot de aanvoer van water te reken de verzorging van de beregening, beregeningsinstallatie en sprinklers, eventuele tuinslangen (handberegening), leidingen, kranen, meetpunten, automatiseringspanelen e.d. Tot de afvoer van water te rekenen: de verzorging van eventueel aanwezige drainage en uitvoer in watergangen, afvoerputten en afvoerleidingen, wadi’s, greppels, sloten, duikers en bruggen.

Hieronder te verstaan (soms) het clubhuis, drivingrange, eigen onderkomen greenkeepers, machinestalling, marshalhuisje(s), schuilhutten, toiletvoorzieningen, stalling buggy’s en trolley’s, e.d. Hiertoe te rekenen: inspectie staat van dienst, technisch onderhoud, hygiëne en veiligheid.

Juni 2021 werd op GC Driene het nieuwe onderkomen voor de greenkuipers officieel geopend, een moderne inrichting afgestemd op de eisen van deze tijd.

Waaronder de toegangsweg, wegen en paden, parkeerplaatsen en terrassen, inclusief trappen en hellingbanen. Hiertoe te rekenen, schoonhouden, herstel- en reparatiewerkzaamheden, hemelwaterafvoer, verlichting, kantopsluiting, taluuds, gladheid, bomen en beplanting in de berm, sneeuw- en ijsvrijhouden, hekwerken, afrasteringen e.d.

Waaronder bewegwijzering, bebording, tee-informatieborden, afvalbakken, balwassers, balspiraal, schoenborstels, banken, balvangers, watercoolers, zandbakken, schoonmaakhoek, geleiders etc. Hiertoe te rekenen: hygiëne en veiligheid, schoonhouden, onderhouds-, herstel- en reparatiewerkzaamheden, vervangingswerkzaamheden, etc.

Met behulp van tractoren, buggey's en andere vervoersmiddelen, al dan niet met aanhanger en/of kiepmogelijkheid. Hiertoe te reken: bulkmaterialen als zand, blad, schelpen e.d., maar ook graszoden en meststoffen, bouwmaterialen e.d.

waaronder machines, gereedschappen en hulpmiddelen. Hiertoe te rekenen: hygiëne en veiligheid, schoonhouden, onderhouds-, herstel- en reparatiewerkzaamheden, oliën, brandstoffen, etc.

waaronder brandstof, olie, bestrijdingsmiddelen, meststoffen, zand, organisch afval, hout e.d. Hiertoe te rekenen: hygiëne en veiligheid, schoonhouden, onderhouds-, herstel- en reparatiewerkzaamheden van depotruimte of opslagplaats, stankoverlast, brandgevaar.

Hiertoe te rekenen: maaibeleid, afvoerbeleid, begrazing door schapen of runderen, broedplaatsen, nestkasten, insectenhotels, GUR instelling kwetsbare plekken, controle eikenprocessierups, biotoopbeheer, voorlichting, inventarisatie.

Hiertoe te rekenen: scheiden van afval, informatieverwerking vochtgehalten, mineralen en groei van het gras, Integrated Sensor System, Plant Care Mini-Logger, daktuinen, duurzame energie, wadi's, weerstation, robotmaaiers, maaien met gps-techniek etc. etc. .

Het is niet automatisch zo dat de greenkeeper gratis gebruik kan maken van de baan waar wordt gewerkt. Zo ook niet dat iedere greenkeeper ook golf speelt. Voor het inleven in de wereld van de golfer en klantgericht opstellen, waarmee hij dagelijks wordt geconfronteerd, wel een veel gewenste zaak.

De golfwereld is turbulent en staat voor grote uitdagingen wat betreft ‘het hoofd boven water te houden’. Dit heeft alles te maken met de groeiende behoefte aan vakkundig personeel, de concurrerende positie van de golfbaan, de ontwikkelingen omtrent wet- en regelgeving met betrekking tot duurzaamheid, het milieu en de natuur. Maar evenzeer met snel veranderende techniek, automatisering en machinepark.

Voor de greenkeepers betekent dit aandacht voor een gedegen opleiding en vervolgens ook bij- en nascholing. Het agrarisch onderwijs of het groene onderwijs in Nederland, biedt steeds meer en betere mogelijkheden. Aangestuurd ook door samenwerking met de NGA (Nederlandse Greenkeepers Associatie), de NGF(Nederlandse Golf Federatie) en de NVG (Nederlandse Vereniging van Golfaccommodaties). Ten behoeve van financiële steun daar waar nodig, is 'Pro Turf Care' opgericht. De website van de NGA zegt over Pro Turf Care:

Pro Turf Care heeft als doelstelling het bevorderen van het opleidingsniveau en de verdere professionele ontwikkeling van degenen die zich bezighouden met de aanleg, het beheer en het onderhoud van de golfbaan en sportvelden. Zij ondersteunt initiatieven voor de verdere vakinhoudelijke ontwikkeling met een financiële bijdrage die wordt verkregen van bedrijven en instellingen uit de branche.

Dat ook in het verleden het realiseren van vaklieden geen eenvoudige zaak was, blijkt wel uit het de inzet van het vroegere bedrijf Heijmans Sport en Groen (tegenwoordig De Enk groen en golf), dat in 2010 een eigen bedrijfsschool is gestart. Begonnen werd destijds met twintig scholieren die drie jaar lang een opleidingsprogramma volgden, waarbij werken en leren wordt gecombineerd. Deze opleiding werd samen met P3 Transfer (ROC West Brabant) ontwikkeld.

Binnen het Middelbaar Beroeps Onderwijs richting Agrarische sector, wordt op veel AOC’s (Agrarisch Opleidings Centrum), tegenwoordig ook het Groene Lyceum, de groenopleiding voor Hovenier, Groenbeheerder, Parkbeheerder of Groenvoorziening gegeven. Deze opleidingen zijn er op niveau 3 en 4.

• Niveau 3 leidt op tot vakbekwaam medewerker en richt zich behalve op het coördineren van werkzaamheden vooral ook op het zelf uitvoeren ervan.

• Niveau 4 richt zich meer op het organiseren en adviseren en besteedt ook meer aandacht aan het binnen halen van opdrachten, bewaken van het budget en opstellen van plannen voor inrichting en onderhoud.

Met de altijd aanhoudende veranderingen in het onderwijs is er binnen het VMBO de basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg, met de mogelijkheid na leerjaar 2 te kiezen voor de vakmanschapsroute. Dit een doorlopende leerlijn waarbij leerjaar 3 en 4 van het vmbo zijn samengevoegd met leerjaar 1 en 2 van het mbo. Een opleiding dus die bestaat uit vmbo en mbo programma onderdelen, waarvan één van de praktijkvakrichtingen Groen is (medewerker hovenier).

Zo wordt op diverse locaties binnen het groenonderwijs, sinds enkele jaren ook de specialisatie Greenkeeper aangeboden. Veelal met modulaire opgebouwde opleidingen. Geen dagopleidingen (BOL – beroepsopleidende leerweg), maar cursorisch onderwijs of gecombineerd met werk (BBL – beroepsbegeleidende leerweg).

In het huidige, competentiegericht onderwijs, moet bij de opleidingen voor greenkeepers gedacht worden aan competenties als: enthousiast en energiek, klantgerichtheid, creativiteit, financieel bewustzijn, inzicht hebben in de omgeving, teamspeler, communicatief.

Bij het modulair opgebouwde onderwijs kun je in de basis van de opleiding greenkeeper, denken aan modules als:

a. **Gras & Toplaag** (inhoud: Grassen, onkruiden & ecologie, Bodem en waterhuishouding, Bemesting, ziekten en plagen, Golfbaan en golfsport en GEO-certificering)

b. **Gras & Onderhoud** (inhoud: Voorbereiding in de vorm van baanopdrachten, Onderhoud grasmat en toplaag, Theorie en praktijk maaimachines, Theorie en praktijk machinaal onderhoud, Theorie en praktijk handmatig onderhoud, Innovatiecaroussel, Toets (theorie en praktijk))

c. **Gras & Accommodaties (inhoud: Meten en uitzetten, Verhardingen en halfverhardigen, Hekwerken en terreinmeubilair, Drainage en voorzieningen)

[] []

d. **Gras & Beplantingen** (inhoud: Herkennen van boom- en struiksoorten, Begeleidingssnoei, Planmatig beheer en onderhoud)

[] []

e. **Gras & Wettelijk kader (inhoud: Certificaat VCA of BVO, Certificaat Tuin- en parkmachines, Wet Natuurbescherming en Bestendig Beheer)

Twee opleidingen in Nederland worden ondersteund door de NGA (Nederlandse Greenkeepers Associatie), te weten: 1. Het IPC Groene Ruimte (voorziet in de vraag van assistent-greenkeeper, assistent- terreinmeester en vervolgens greenkeeper, terreinmeester), 2. De HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen (voorziet in de vraag van hoofdgreenkeeper en expert natuurgrasvelden).

Heeft de greenkeeper invloedt op de kwaliteit van de baan?

Binnen de uit te voeren werkzaamheden van het baanonderhoud, oefent de greenkeeper wel degelijk invloed uit op de baan. Primair is dit op de kwaliteit van de baan, van tee en fairway tot green. Daarbinnen op alle voorkomende zaken als hindernissen (bunkers, waterpartijen), de rough, bomen en andere beplanting als ook op faciliteiten zoals bebording, bewegwijzering, geleidingselementen, banken, afvalbakken, balwassers, etc. etc. En niet te vergeten de paden, wegen en bruggen.

Hier bepaalt de greenkeeper hoe de baan er kwalitatief uitziet door alle werkzaamheden die al dan niet (goed) worden verricht.

Negatieve resultaten zijn helaas overal op golfbanen waarneembaar. Denk hierbij aan mechanische beschadigingen door machines in de fairway of op de green, maar ook in bunkers. Slecht aangelegd of slecht onderhouden halfverhardingen of straatwerk, ontbrekende kantopsluiting, erosieplekken bij banken e.d. zijn veel voorkomende zaken.

Niet minder belangrijk maar wel ingrijpend, is de omgang met aanwezige beplanting en bomen. Het onnodig verwijderen van beeldbepalende bomen komt nogal eens voor, zo ook het aanplanten van beeldbelemmerende bomen. Bomen en struiken moeten zwaar concurreren tegen de inzet van steeds grotere machines en de druk van snel willen werken en snel laten spelen.

Ook binnen ecologische benadering van de golfbaan, oefent de greenkeeper sterke invloed uit op het natuureffect, op de diversiteit van flora en fauna en op de mogelijkheden van en ruimte voor natuurontwikkeling. Te denken valt hier aan de maaitijden en maaifrequentie van de rough, de inzet van schapen om te grazen in de rough, beschermende maatregelen en hulpmiddelen voor insecten, dieren en vogels. Hiervoor wordt verwezen naar de hoofdstukken Natuur, Boom en Beplanting.

Belangrijk hierbij is de anticipatie op nieuwe wet- en regelgeving, technische vooruitgang en internationale ontwikkelingen. Te denken valt aan het gebruiksverbod van gewasbeschermingsmiddelen in 2020, onderzoeken van bv. het Sports Turf and Research Institute, GEO-certificering (Golf Environment Organization), ziektebestrijding met UV-C straling, inzet van zonne-energie, onbemande maaimachines, etc. Niet minder belangrijk is de taak van gastheer of gastvrouw, waarbij wordt verwacht dat de greenkeeper betrokken en vriendelijk is naar de golfers. Maar zo mogelijk ook excursies en rondleidingen leidt, bv. gericht op natuur in de baan.

Kwaliteitstools, terminologie die we steeds veelvuldiger in de wereld van de greenkeeper gebezigd zien. Een en ander onder druk van toenemende commerciële belangen enerzijds en de ontwikkeling van nieuwe technologie en inzichten anderzijds.

Valkuil hierbij voor de greenkeeper, is de groeiende afstand van affiniteit (groene vingers), tussen concrete uitvoering van werkzaamheden in het veld, en de toenemende zit achter de computer op het kantoor. Of het nu om organisatie van werkzaamheden gaat, over inzet van personeel (personen) en machines of over beregening of bemesting, zelfs het maaiwerk wordt overgenomen door onbemande maaimachines!

Meten is weten en zo wordt er steeds meer gemeten met steeds modernere en geavanceerder materiaal, om vervolgens keuzes mogelijk te maken. Denk hierbij aan het gewenste kwaliteitsniveau van het onderhoud van de golfbaan, van de grondwaterstand, het waterverbruiksniveau van gras per green of per hole, de waterbehoefte van bomen door de baan, kwaliteit van het oppervlakte water, het elektrisch aangedreven pneumatisch inzaaien, het verrichten van meerdere bewerkingen in één werkgang (bv. de Zocon Greenkeeper - gericht op onkruid verwijderen, molshopen vlak maken, dode grassen uitkammen, zaaibed voorbereiden voor het graszaad en het activeren van het bodemleven), applicatie gekoppelde GPS modems zoals onderhoudsmachines uitgerust met een GPS/GPRS databox (Dmi Golf Report, etc.

Groenbedrijven relatie golfbaan en greenkeeper:

• Hollandsche Greenkeeping Maatschappij B.V.,

• AHA de Man B.V.,

• SBA Golf & Groen B.V. (ook bekend als Mourik Golf & Groen),

• De Ridder Golf-, Sport- en Groenvoorzieningen,

• De Enk groen en golf (Voorheen Heijmans Sport en Groen B.V.),

• Berkelmans Greenkeeping B.V.,

• Grontmij,

• Gras Totaal Beheer Oskam,

• Oosthoek Groep B.V.,

• Dijk Hoveniersbedrijf,

• Vos Ruinerwold Golf B.V.

Historisch gezien zijn enkele groenbedrijven, pas na enige jaren na de start van de golfbranche ingestapt en hebben uiteindelijk een steeds groter aandeel opgeëist in de aanleg, beheer, onderhoud of werkzaamheden op en rond golfbanen.

Grotere partijen zijn zelfs dienstbaar bij het verkrijgen van vergunningen en financiering.

Bij het overgaan van eigen greenkeeping op golfbanen, naar uitbesteding, zijn verschillende constructies ontstaan, maar overwegend wordt daarbij het aanwezige baanpersoneel en machinepark overgenomen.

Deze groenbedrijven ontwikkelden zich niet slechts in de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden, maar richtten hun focus op vernieuwing en innovatie. Gevolg; aandacht voor planontwikkeling, nieuwe aanleg, alle renovatiewerkzaamheden, specialisatie in water management en bomenonderhoud, daktuinbeplanting, bestrating en verharding, ecologische beheer en natuurontwikkeling, bewaakt parkeren, accommodatieonderhoud, technische installaties en van drivingrangeballen verzamelen tot de ballenmachine. Daar waar gewenst, aanvullend met kunstgrasverwerking.

Maar ook niet te vergeten de inzet en ontwikkeling van steeds modernere machines, GPS-systemen, laser e.d. Waren groenbedrijven al bekend met samenwerking tussen opdrachtgever en uitvoerder, uitbreiding met dienstverlening aan partijen als gebruikers (golfers), clubs of verenigingen en natuur- en milieubelangen zijn continue te optimaliseren.