1. 1. Kennis biologie/ecologie, gebiedsgebonden kwaliteiten < potenties, risico’s, kansen.
2. 2. Kennis samenhang klimaatverandering <> duurzame biodiversiteit.
3. 3. Nooit meer een druppel water afvoeren, kansen en bedreigingen.
4. 4. Verdamping minimaliseren.
5. 5. Maximaal water bufferen en laten inzijgen.
6. 6. Benutten verschillende grondwaterstanden en hoogteverschillen terrein.

Een voorbeeld. Bomen zijn onderdeel van de biodiversiteit, maar ondersteunen die ook. Juist uitheemse invasieve soorten zullen in de concurrentie/evenwicht verstoring als gevolg van de klimaatverandering inheemse soorten verdringen. De Amerikaanse eik sinds 1828 in NL is een snelle groeier die woekert omdat hij bij ons niet tot een biotoop behoort (zijn eikels worden niet gegeten en zijn in korte tijd vallende blad smoort de onderbegroeiing. Zijn bijdrage aan de biodiversiteit is minimaal in vergelijking met de zomer eik, veruit de belangrijkste boom in het bos. In ons land/op en rond onze golfbaan onderscheiden we verschillende natuurlijke bostypes. Op de drogere arme zandgronden groeit de eik vaak samen met den en berk en op voedselrijkere gronden met de haagbeuk en linde, met zwarte els, iep en es op voedselrijke vochtige gronden. De (zomer)eik is de thuishaven, stapsteen, basis voor zeker 800 verschillende organismen. Per definitie is er een nauwe relatie tussen in en boven de grond met als belangrijkste symbioten de schimmels. Zij verzorgen de voedselbehoefte van plantenwortels en in ruil daarvoor krijgen zij van de plant wat ze nodig hebben (water). Behalve symbiose gelden in het natuurlijk evenwicht de ecologische wetten, “eten en gegeten worden”, de afhankelijkheid van de tot het systeem behorende schimmels tm zoogdieren. Als de schimmel verdwijnt….. Per definitie is ook het aantal bijbehorende organismen op nieuwere exoten (zoals de plataan, de acacia en de kastanje) en nog veel sterker op de invasieve soorten. Veel minder dan op de gebiedseigen soorten. Een ecosysteem(biotoop) is een evenwicht van onderlinge afhankelijkheid, van bij elkaar horende schimmels tm zoogdieren.

1. 1. Dracht-planten (steppingstone), zij leveren het basisvoedsel voor bestuivende insecten en vogels.
2. 2. De verplantbaarheid: De meeste lindesoorten hebben een groot herstel- en aanpassingsvermogen. Berken en beuken hebben een gering herstelvermogen; door hun oppervlakkig wortelstelsel zijn ze ook niet instaat om zoals onze lindes, eiken en dennen zich aan te passen aan droger/warmer wordende grond.
3. 3. De eilandtheorie: Een groter aaneengesloten natuurgebied heeft een grotere biodiversiteit, meer variatie; Hoe meer soorten, des te hoger de biodiversiteit.
4. 4. Bepaalde soorten maken de lijst interessanter, ze hebben een signaalfunctie zoals de hoeveelheid soorten (korst)mossen en dalkruid (stabiliteit) Een eerste indruk van de natuurkwaliteit/biodiversiteit van een bos, krijg je als je let op de mate van differentiatie en variatie van boom- en struik- en bodembedekkende soorten (leeftijd, hoogte) en het aantal soorten.

Waar en hoe kunnen we op onze baan de grondwaterstand verhogen, verlagen of buffercapaciteit scheppen om de biodiversiteit zo duurzaam mogelijk te maken?! Als we niets doen zullen over 30 jaar veel beuken en berken geveld zijn door droogte en ziektes. Met een beetje cynisme zie ik dan een golfbaan met een mixture van woekerende cultivars en allochtonen als esdoorns en Amerikaanse eiken met wat lindes en zomereiken. Dit hoeft niet waar te worden als we zsm met een meer-jaren “klimaat geadapteerd biodiversiteitsplan” komen. Dit is officiële ambtelijke taal! Probleem is dat bij de overheid uitvoeringsplan en financiële haalbaarheid meestal ontbreken. Probleem is ook dat de aanzet door de overheid van de biodiversiteitrage, gepaard ging met een geldstroom die hoofdzakelijk een politiek doel had en zeker niet het organiseren van de relatie biodiversiteit-klimaatverandering. Natuurlijk gaan we uit van cultuurhistorie, grondkwaliteit verschillen en het gebiedseigene en wat bij ons groeit en bloeit, maar we weten nog nauwelijks wat er met de natuur/biodiversiteit gaat gebeuren als er langere, warmere droge perioden komen. We weten wel dat het waterbeheer topprioriteit zal moeten hebben. Er mag geen druppel verloren gaan (verdamping tm afvoer).

NGF en NGV zijn druk bezig met het voorbereiden van symposia, een koppeling aan GEO en een handleiding. Het delen/uitwisselen van onderzoek/kennis is daarbij hard nodig.

1. 1. De analyse van bedreigingen<> kansen biodiversiteit/ecologie, prioriteiten <>financiën.
2. 2. Een helder beslisproces; welke beslismomenten en wanneer en door wie.
3. 3. Een meerjaren uitvoeringsplan, een financieel haalbaar concreet actieplan.

Planten/bomen kunnen in de natuur niet zonder schimmels! Kunnen de ijsvogel en de winterkoning zich in de nabije toekomst handhaven? Het beschermen van deze vogelsoorten en sowieso alle biodiversiteit begint met de bodemgesteldheid. Want dáár ligt de basis, de potentie voor alles wat boven de grond mogelijk is. Wist u dat in één theelepel goede grond miljarden schimmels, bacteriën en aaltjes (zouden moeten) zitten? Zij vormen het voedsel voor insecten en zelfs kleine zoogdieren. Schimmels zijn waarschijnlijk met hun 450 miljoen jaar aanwezigheid op aarde het eerst ontstane organisme. Inmiddels zijn ze divers geëvolueerd, maar ze zijn nog steeds de grootste regelaar van de verplaatsing van voedingsstoffen onder de grond.

Een mycorrhiza is een samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels. Bijna alle planten werken ondergronds samen met schimmels. Deze absorberen bijvoorbeeld mineralen uit de bodem die ze vervolgens afstaan aan een plant, in ruil daarvoor krijgen ze suikers terug voor hun eigen voeding. Zeker 90% van alle schimmels leeft in symbiose met bepaalde soorten planten door hun soms kilometers grote, maar soms ook beperkte netwerk. Behalve zijn vermogen om voor de plant belangrijke schaarse voedingsstoffen (en soms water) op te nemen en te vervoeren, zelfs van de ene naar de andere plant, kunnen ze door hun eigen code de plant beschermen. Vlinderbloemigen leven dankzij hun schimmel in symbiose met stikstofbindende bacteriën. Verstoring van schimmelnetwerken kan daarom zeer grote gevolgen hebben. Hoe beter de schimmelnetwerken zijn ontwikkeld, des te duurzamer de biodiversiteit. Door klimaatverandering zal er verstoring ontstaan, want schimmels en de diepte waarop zij optimaal voorkomen zijn afhankelijk van temperatuur en vochtigheid. Welke planten (waar op de baan) zullen daar het slachtoffer van worden. Met de bodemkaart, maaiveld (verschillen en mogelijkheden), een juiste differentiatie van zon, schaduw en bodembedekkers moet het ‘gebiedseigen’ water leidraad zijn voor duurzaam beheer.

Jurrian Tjeenk Willink j.w.tjeenkwillink@gmail.com

Dat tuinieren goed is voor de mens en binnen zorginstellingen wordt gebezigd, is niet nieuw. Eind zeventiger jaren, begin tachtig kwam het belang hiervan voor gehandicapten en ouderen, steeds meer in de schijnwerper te staan.

Gedurende deze beginjaren verscheen ook de eerste literatuur over tuinieren aan verhoogde plantbedden en planttafels, o.a. ‘Gehandicapten en bejaarden in tuin- en tuinbouw: aangepast tuinieren’, Herman Berteler, Baarn: Nelissen (P.M.-reeks), 1988.

Naast de firma Byl uit Schiedam werd aangepast en ergonomisch gereedschap geleverd door het in gehandicaptentuinen gespecialiseerd ontwerpbureau, Bureau Aangepast Groen, uit Groesbeek (per 2021.02.01. niet meer actief!).

Verhoogd tuinieren werd gedaan aan plantenbakken of planttafels van beton, hout, aluminium, staal of polyester. De meeste materiaalsoorten verdwenen weer of werden gesaneerd, maar de handgemaakte polyester planttafel is gebleven.

Dit product van Nederlands fabricaat (Polyglas Kunststoffen in Aalten), oorspronkelijk uit Engeland (ARUN Mouldings), oerdegelijk en rolstoelvriendelijk, heeft al meer dan twee decennia zijn kwaliteit en diensten bewezen. Eind 2020 bestond de polyester planttafel van Bureau Aangepast Groen, 25 jaar en is de tafel overgegaan naar Polyglas Kunststoffen.

Na de eerste afnemers als Joachim & Anna in Nijmegen, Het Twiskehuis en het Eduard Douwes Dekkerhuis in Amsterdam-Noord, volgden vele tientallen zorginstellingen door heel Nederland. Op meer dan 100 locaties dragen zorginstellingen bij aan het tuinplezier voor gehandicapten en ouderen m.b.v. deze planttafels. Hierbij geholpen door vele groenvoorzieningsbedrijven die het product via hun projectplannen onder de aandacht brengen van de instellingen. Maar ook door rechtstreekse benadering van de website www.planttafel.nl, vinden steeds meer zorginstellingen zelfstandig de weg naar dit tuinproduct.

Naast de hoge houdbaarheid van dit ambachtelijk kwaliteitsproduct, onderscheidt het zich van andere materiaalsoorten door materiaalkenmerken als: sterk, vormvast, onderhoudsvrij, lichtgewicht, duurzaam, voorzien van een goede armondersteunende bakrand en is in elke gewenste kleur leverbaar.

Deze planttafel wordt toegepast op terrassen, in tuinen, maar ook in ruimtes voor activiteitenbegeleiding of tuinkamers. Soms solitair, soms in duo, soms in grotere aantallen tegelijk.

25 Jaar polyester planttafels is een feest voor elke tuinliefhebber in welke zorginstelling dan ook en ondanks de beëindiging van Bureau Aangepast Groen blijft de polyester planttafel leverbaar via Polyglas Kunststoffen in Aalten.

Herman Berteler

Oude berichten >>