Inhoud
Tee
Definitie
De tee of ook wel tee-box genoemd (Engels: teeing ground), is de plaats waarop aan het begin van de hole, de afslagplaats is gelegen. De exacte afslagplaats op de tee waar men moet beginnen wordt aangegeven door teemerk of tee marks.
De afslagplaats met de tee wordt ook wel ‘driving area’ genoemd. Ter bescherming van de tee, wordt gedurende de winterperiode op sommige banen gebruik gemaakt van kunststof of kunstgras afslagmatten, de wintertee genoemd.
Golftee of opzettertje (Tee niet te verwarren met de Golftee of opzettertje. Dat is een pinnetje (van hout, plastic, rubber of recycling materiaal), waar de bal op gelegd wordt om hem daar vervolgens van af te slaan. De speler mag een tee gebruiken voor de eerste slag van elke hole op de afslagplaats, op de tee. Gedurende de winterperiode, als de grond bevroren is, worden wel rubberen dopjes van verschillende hoogte gebruikt; de wintertees). Op afslagmatten op de drivingrange worden wel rubberen tees gebruikt die in een voor geperforeerd gaatje in de kunststof mat staan. Deze zijn er in verschillende maten. Voor het plaatsen van de tee op de afslagplaats, zijn ook hulpmiddelen beschikbaar. Dit om de juiste hoogte te bepalen. Een voorbeeld is de Tmaster.) (Voor meer informatie zie onder Links).
Golfregels
Welke relatie heeft de tee met de spelregels? Graag verwijzen wij hiervoor naar de meest recente Golfregels en Amateurstatus Regels van de Nederlandse Golf Federatie of naar Rules of Golf and the Rules of Amateur Status.
Verwezen wordt naar:
Deel II Definities:
Abnormale terreinomstandigheden – Abnormal ground conditions.
Afslagplaats – Teeing ground
Door de Baan – Through the green
Gravend dier - Burrowing animal.
Obstakels – Obstructions
Zie ook Baan
Functie
De functie van de tee of teebox is het verschaffen van de afslagplaats. Op iedere hole was tot 2013 een herentee, een damestee en soms een forward tee of ook wel 'rabbit'-tee. Vanaf 2013 is het de bedoeling dat alle banen nieuwe tees hebben, waarbij de dames- of herentee is vervangen door oranje, rode, gele, blauwe,witte, zwarte tees (in Zweden wordt een dergelijk systeem al toegepast met een nummer. Hier staat tee 50 voor 5000m baan en tee 45 voor 4500m baan - Bron: Golfers Magazine mei 2012). Zo zal er niet meer worden gesproken van teeindeling naar man of vrouw, maar naar speelsterkte.
De EGA (Europese Golf Associatie) heeft mede op verzoek van de NGF het systeem geïntroduceerd dat tees alleen nog aangeduid zullen worden met een kleur. Voor elke kleur wordt in principe een dames- en herenrating berekend. De witte tees krijgen alleen een herenrating, indien de baan langer is dan 5.800meter. Zwarte tees zijn “Championship” tees, die niet op elke baan aanwezig zal zijn. De begrippen front-, standaard- en backtee verdwijnen hiermee, evenals het begrip dames- en herentees (Golfpost, Jaargang 28/februari 2013/nummer1).
De 'markers' of teemerk op de tee geven aan vanaf welk exact punt afgeslagen moet worden, m.a.w. wat de afslagplaats is.
De verschillende afslagplaatsen van heren en dames, kunnen nu nog op eenzelfde teebox liggen of op verschillende, daarvoor ingerichte teeboxen. Ze kunnen zowel in een rechte lijn achter elkaar liggen als ook geschakeld, op gelijk niveau of in hoogte verschillend (traps- of etagegewijs). Vanaf 2013 kunnen dames en heren van alle tees spelen, hiervoor is men de banen opnieuw gaan 'raten'.
Ter ondersteuning van de golfer, biedt de tee ook ruimte voor aanduiding van de exacte afslagplaats, hole-informatie, hygiëne accessoires en afhankelijk van de situering, ook hulpmiddelen bij de toegankelijkheid en bereikbaarheid. Zo kunnen hoger of lager gelegen tees een hellingbaan of trap bevatten.
Afslagplaats
De afslagplaats op de tee van elke hole, is de plaats waar de eerste slag plaatsvindt. Hier begint de hole. Op de afslagplaats bevinden zich merktekens, teemerken of tee marks. De afslagplaats wordt in verschillende kleuren aangeduid; oranje, rode, gele, blauwe, witte en/of zwarte tees.
Op de tee liggen vaste meetpunten waar vandaan de afstanden van de hole zijn gemeten, afstandmarkers of afstandmarkering. De afslagplaats kan op de tee voor, op of achter dit meetpunt liggen en wordt door baanpersoneel regelmatig verlegd, aangegeven met de teemerken.
Belangrijk bij ronde teevormen is dat de afslagplaats voldoende gewaarborgd wordt bij het plaatsen van de teemerken. In het verlengde van de teemerk, dient naar achteren toe een vrije ruimte te zijn van twee stoklengtes.
Foto 1, 2 en 3 hierna: In het verlengde van de teemerk is vrije ruimte nodig van twee stoklengtes.
Ook dient de relatie tussen omgevingsbeplanting of natuurlijke vegetatie en afslagplaats in de gaten te worden gehouden. Spelers mogen niet worden gehinderd bij het afslaan door de aanwezige beplanting naast, achter of voor de afslagplaats op de tee. Ook niet intimiderend zonder feitelijk te storen.
Tijdens het gebruik van wintertees, kan de afslagplaats zijn bepaald door de maatvoering van de kunstgrasmat of d.m.v. een geïntegreerde afslag in de kunstgrasmat. Foto 1, 2 en 3 hierna: Bij winter tees is de afslagplaats ingegraven gefixeerd of opgelegd.
Kunststof tee
Niet alleen wintertees kunnen kunstgras afslagmatten bevatten. Ook tijdelijke tees bij reconstructie of op par 3 banen en oefenholes worden kunstgras afslagplaatsen gehanteerd. Ook hier geldt dat het ingelegde matten zijn of opgelegde matten, soms direct op het gras, soms op of in verharde ondergrond, in beton vastgelegd of op een rooster gemonteerd (zie foto).
In sommige gevallen wordt rondom de kunstgrasmat een stabilisatiemat gebruikt om erosie te beperken. De opbouw, samenstelling en uitvoering van de kunststof afslagplaatsen kan sterk verschillen per golfbaan. Meerdere standaard kunstgras afslagmatten zijn in omloop. Ook deze teevormen vragen om geregelde verzorging en aandacht vanuit het onderhoud en beheer. Ook m.b.t. hygiëne en veiligheidsaspecten.
Wintertee
Een wintertee is geen tee in de winter, maar een speciaal gedurende de wintermaanden aangegeven afslagplaats op of nabij de tee box. De wintertee in de vorm van een kunststof- of kunstgrasmat, dient ter bescherming van het gras op de normale afslagplaats. Door het ontbreken van herstelgroei van de grasmat in de winterperiode, worden kunstgrasmatten op- of ingelegd, waar de golfer vanaf slaat.
Op sommige banen zijn deze matten mobiel en worden uitgelegd op een aanwezig stukje verharding met tegels of klinkers. Op andere banen zijn de matten van de wintertee geïntegreerd opgenomen in de teebox. Dit kan ook naast of achter de teebox zijn, in de aanloop van de fairway.
Vorm
Vormt de afslagplaats zelf een rechthoekige strook (zie Golfregels), de ruimte waarop deze zich bevindt (de tee of teebox), kan sterk verschillen in vorm, afmeting, situering, hoogte en opbouw. Dit verschilt per baan en per hole en soms per tee. Ten opzichte van de hole, het toegangspad en de fairway kan de tee op gelijke hoogte liggen, hoger (elevated tee) of lager. Ze kan zijn rechthoekig van vorm, vierkant, ovaal of rond, klein of groot, een enkele tee of een dubbele tee zijn.
Ook kan ze zijn uitgevoerd als eiland gelegen in waterhindernis, in rough of in waste-area. Zie foto’s.
In bergachtige streken kan de ligging van de tees vele meters in hoogte van elkaar verschillen. De hoogteverschillen tussen back tee en front tee kunnen vele tientallen meters verschillen in hoogte en afstand. (Op de Legend Golfcourse in Zuid-Afrika, de langste 18 holes baan ter wereld en voorzien van een 19th hole, par 3, is de tee alleen bereikbaar per helikopter en ligt ca. 430m boven de green).
Techniek
De opbouw van de tee is van groot belang, zeker wanneer het een opzichzelfstaand grondlichaam betreft, de tee-box. Grondstabiliteit naast infiltratievermogen zijn belangrijk. In het gebruik is de gevoeligheid voor diverse vormen van erosie een punt van aandacht, denk aan water- en winderosie, betredingserosie en beschadiging door afslaan. Tees worden ter bescherming van de grondmassa, wel geheel of gedeeltelijk ingebouwd in grondkerende wanden. Het gebruik van verschillende materialen om de grond te keren, vraagt om aangepaste technische uitvoeringen.
In bergachtige streken is de draagkracht van de helling waarop de tee is gelegen, van groot belang. Ook worden afhankelijk van de situatie, wel drainages ingebracht.
Foto 1, 2 en 3 hierna: Grondsamenstelling varieert per regio en zo ook de aanleg, niet zelden met kantopsluiting.
Bij de opbouw van een tee is de grondsamenstelling en structuur belangrijk. Leemhoudende gronddeeltjes houden de zandkorrels bijeen en voorkomen het wegspoelen tijdens neerslag en betreding, zo ook de begroeiing met gras. Te veel leemhoudende grond of een fijne korrelstructuur kan de waterdoorlatendheid negatief beïnvloeden en zorgt voor tijdelijk water of een drassige oppervlakte. Dit is zeker het geval als er een ondoorlatende laag op ondiepe afstand van het maaiveld aanwezig is, waardoor de infiltratie sterk wordt belemmerd.
Ook de hellinghoek van aanwezige taluds zijn belangrijk ter voorkoming van beschadiging door betreding, maaiwerkzaamheden, neerslag en wind, net als de begroeiing van het talud of de ondergraving door gravende dieren (konijn, woelmuis, das, vos). Dit naast de preventie tegen mogelijke ongelukken bij de gebruiker van de tee, denk aan uitglijden.
Voor spelers is het uiteraard van belang dat de tee horizontaal ligt, vlak is. Hellende tees, bolle of holle tees zijn uit den boze maar komen in de praktijk veelvuldig voor. Dit levert in de praktijk ook extra beschadiging op door concentratie van afslagen op de meest geschikte afslagplaats van de dag.
Foto 1, 2 en 3 hierna:Naast de zorg voor bodemstructuur en goede grasmat, vragen ook taluds om preventie.
Oplossingen worden ook gevonden in het aanbrengen van grondkering die kan zijn voorzien van een trap of stepstones. Geïntegreerd in de tee kan (op een vaste plaats) een vaste of tijdelijke kunststofmat worden ingebracht als wintertee of enkele vierkante meters verharding voor deze wintertee.
Vliesdoek
Inzaaien en met name herstelplekken inzaaien, kan ook met of uit de hand. In het vroege voorjaar wordt hierbij ter bescherming tegen o.a. nachtvorst, de ingezaaide plek wel beschermd met vliesdoek. Helpt ook tegen wegwaaien, indrogen en vogelvraat. Vliesdoek is zeer dun, licht, waterdoorlatend en wordt gemaakt van polypropeen. Het doek is verkrijgbaar in diktes, aangegeven in grammen (17 grams (= 17 g/m²), 30 grams of 60 grams). Daarnaast wordt het geleverd in standaard breedtes die uiteenlopen van 1,5m tot wel 15m en op lengtes tot wel 500m.
Indeling tees
Indeling van tees t.o.v. het toegangspad of aansluitende fairway:
- 1. Vlakke tee op maaiveldhoogte (kan eenzijdig gelden, tweezijdig of volledig),
- 2. Verdiept gelegen tee (deze t.o.v. het toegangspad naar de tee),
- 3. Verhoogd gelegen tee (deze t.o.v. de fairway en/of het toegangspad):
- a. Tee met grondkering zonder trap.
- b. Tee met talud met grondkering en trap, al dan niet voorzien van leuning en antislip. Dit kan bestaan uit:
- Hout (planken, balken, biels, rondhout, verticaal of horizontaal toegepast of palissaden),
- Plantmuur (prefab beton elementen in diverse vorm, afmeting en kleur),
- Steen (metselwerk of natuursteen),
- c. Talud zonder grondkering maar met een trap, al dan niet voorzien van leuning en antislip. De trap kan zijn van:
- Hout,
- Steen,
- Semiverharding ,
Foto 1 en 2: Bijzonder hoge tee toegang m.b.v. trap met of zonder leuning.
1. Vlakke tee op maaiveldhoogte
2. Verdiept gelegen tee
3. Verhoogd gelegen tee
(deze t.o.v. de fairway en/of het toegangspad.)
- 3.a. Tee met grondkering zonder trap – zie foto’s.
- 3.b. Talud met grondkering en trap, al dan niet voorzien van leuning en antislip-zie foto’s.
- 3.c. Talud zonder grondkering maar met een trap, al dan niet voorzien van leuning en antislip-zie foto’s.
Teeborden en accessoires
Teeinformatieborden en accessoires worden om verschillende redenen toegepast; om informatie te geven over de hole, de afstand, de situatie door de baan of m.b.t. gebeurtenissen of zaken van tijdelijke aard. Daarnaast zijn er accessoires als afstandmarkering, teemerk, afvalbak, asbak, bank of zandhouder mogelijk. Niet onbelangrijk kan de beplanting zijn om of aan de tee.
Zie ook de Hoofdstukken: Bewegwijzering, Teemerk, Teeinformatiebord, Bank, Zandhouder.
Onderhoud
Naast de reguliere onderhoudswerkzaamheden op en rond de tee, waar de rough, de semi-rough, natuurlijke begroeiing, onbegroeid terrein, water of fairway kunnen aansluiten, is doelgerichte aandacht wenselijk.
De tee is een belangrijk onderdeel in het golfspel, de plaats waar elke hole weer wordt gestart. Voor de speler is het dan ook van groot belang dat de tee kwalitatief goed is, op alle fronten. Dat betekent bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar op zowel fysiek als emotioneel veilige wijze. Hieraan heeft op sommige momenten ook de speler zelf een bijdrage te leveren, bv. door het dichten met zand (met graszaad) van de geslagen gaten in de grasmat.
De teeoppervlakte, het maaiveld, dient vlak te zijn, niet onder afschot te liggen, hol of bol te zijn, maar horizontaal. Verder zonder grote erosieplekken door betreding- en zo gering mogelijke afslagschade.
Frequente verplaatsing van teemerken is dan ook belangrijk, net zoals de aanwezigheid van zandflessen voor herstel van de schade door de speler zelf. Ook het regelmatig leeg maken van afvalbakken op en rond de tee is belangrijk, waar nodig vervanging van vuilniszakken of schoonmaken. Dit naast het frequent onderhouden van het materiaal.
Daar waar gebruik kan of moet worden gemaakt van een buggy of (handi)cart, is de aanrijroute, parkeerplaats en draairuimte nabij de tee een punt van aandacht. Bij toegepaste trappen in taluds, is het onderhoudstechnisch van belang of deze zijn ingelegd in het talud of zijn opgelegd (zie foto’s).
Binnen het reguliere onderhoud door de greenkeeper, vallen zaken als maaien, verticuteren, bemesten, beschermingshandelingen en doorzaaien. Bij doorzaaien met de schijfmachine, krijgt de golfer te maken met snijsleuven in de lengterichting van de teebox. Deze mogen het spel vanzelfsprekend niet veel storen. Voor zowel het ingebrachte graszaad als ook voor de spelers, is goed aanwalsen dan ook een punt van aandacht.
Ook gehanteerde kunstgras afslagplaatsen als wintertees vragen om aandacht. Reconstructiewerkzaamheden kunnen het beste in rustige tijden worden uitgevoerd, herfst en winter bv.
Grassoort
Er wordt hier niet uitgebreid ingegaan op de eigenschappen of botanische kenmerken van gehanteerde grassoorten, omdat dit meer in de traditionele scholing van de greenkeeper behoord en ook voor komt. Zo ook niet op de samenstelling van toegepaste mengsels. Wel benoemen we de veelal in Europa toegepaste combinaties van soorten.
De eisen die gesteld worden aan het gras voor greens, tees, fairways en roughs zijn totaal verschillend. Gewilde mengsels van grassoorten in uiteenlopende samenstelling zijn voor het intensieve gebruik van de tee opgebouwd uit; Veldbeemdgras (Poa pratensis), (fijnbladig) Engels raaigras (Lolium perenne) en roodzwenkgrassen (Festuca rubra)(Gewoon roodzwenkgras en Roodzwenkgras met fijne uitloper).
Wel vraagt ook het gras op de tee zorg voor gezondheid, waaronder bestrijding van ziekten of preventieve maatregelen tegen ziekten of schade door insecten of gravende dieren.
Hygiëne
Aangezien bij elke tee de speler of spelers enige tijd nemen voor het afslaan, wordt hier gesnoept, gedronken, gerookt, gegeten en geschreven. Dat betekent in de praktijk, aanvoer van afval. Voor de opvang hiervan kan de tee en/of nabij de tee worden voorzien in een afvalbak.
Op de tee zijn daarvoor geschikte, kleine voorzieningen leverbaar, soms in geïntegreerde vorm met het teemerk. Van groot belang is het op de juiste plaats neerzetten van de afvalbakken, rekening houdend met het bewegingspatroon van de golfers. Ook specifieke aandacht voor de damestees is hier aan de orde.
Veiligheid
Ten aanzien van de tee als afslagplaats, kunnen we te maken krijgen met diverse aandachtspunten aangaande veiligheid, zowel fysieke als emotionele veiligheid. En dit kan gelden voor de golfers op de betreffende hole als ook voor golfers op aangrenzende holeHoles.
Op banen met oonderdeel:baan|blindehole]]s worden voor de veiligheid bij het afslaan, maatregelen getroffen zoals het aanbrengen van een richtingpaal op de fairway, door in de baan een bel of gong te plaatsen of een hoog geplaatste spiegel of uitkijktoren te hanteren.
Preventieve maatregelen zijn op veel plaatsen eenvoudig realiseerbaar.
Te denken valt hier aan het aanbrengen van:
- Flauwe taluds ter voorkoming van uitglijden bij droogte, nat weer, in de herfst of winter,
- Toepassen van een trapjes of stepstones,
- Traptreden voorzien van antislip zoals profiel, rubbermat, gaas, kunstgras e.d.,
- Trappen voorzien van een leuning,
- Steile taluds vervangen door grondkerende wand met trapelement,
- Plaatsen van balvangers in de vorm van gaas of netwerk,
- Geleiding met hulpmiddelen als koord, lint, touw e.d. naar geschikt toegangspunt,
- Vermijden van ongedierte of lastige dieren en vogels door juiste keuze van hygiënisch materiaal als afsluitbare afvalbakken, gescheiden afval,
- Voorzien in gerichte informatie als preventie en geleiding,
- Veiligheidsaspecten bij eilandtees, in het bijzonder gericht op de toegang als dam of brug,
- Hoge spiegel bij blinde holes, een uitkijktoren, een bel door de baan en een richtingpaal bij blinde holes.
- Tijdig dichten van gaten gegraven door konijnen, woelmuizen, dassen, vos of andere dieren uit de natuur of ontstaan door erosie.