Erosie

Definitie

Erosie verschijnsel.

Erosie is het slijtageproces van de grond waarbij materiaal wordt verplaatst of geheel verdwijnt. Dit kan op de golfbaan door de werking van wind en stromend water (natuurlijke oorzaak) en door veelvuldige betreding en/of berijden van delen van de baan.

Erosie, grondverplaatsing door veelvuldig berijden.
Erosie, grondverplaatsing door veelvuldig betreden.
Erosie, grondverplaatsing door waterstromen.

Golfregels

Welke relatie heeft erosie met de spelregels? Graag verwijzen wij hiervoor naar de meest recente Golfregels en Amateurstatus Regels van de Nederlandse Golf Federatie of naar Rules of Golf and the Rules of Amateur Status.

Verwezen wordt naar:

Deel II Definities

Abnormale terreinomstandigheden – Abnormal ground conditions.

Tijdelijk water – Casual water

Zie ook Baan en Waterhindernis

Preventie

Preventie tegen vormen van erosie kan op diverse plaatsen en momenten door de baan worden gedaan. Dit begint al bij de aanleg van de baan, bijv. door de wijze van opbouw van de tee, de bunker, fairway en green. Zowel de hellinghoeken als de begroeiing of eventueel toegepaste grondkering kunnen hierop zijn gericht.

Ook kunnen tot de preventieve maatregelen worden gerekend, de stabilisatiematten in wegen en paden, kunstgras op slechte groeiplaatsen, extra inbreng van verharding of semiverharding op plaatsen die veel worden betreden of bereden.

Uitgegraven serviceplein met balwasser, bank en watercooler om geheel te bestraten.
Serviceplein met balwasser, bank en watercooler geheel bestraat.

Een in het buitenland wel toegepaste vorm van preventie, is het bedekken van risicoplekken met lange dennennaalden (zie foto hierna).

Bodem afgedekt met dennennaalden.

Hiernaast is een goede en doelgerichte onderhoudsvisie van belang voor de beplanting en biotopen, voor vijvers, sloten en greppels.

Een opvallende vorm van preventie tegen erosie, is bij nieuwe aanleg en renovatie, het inzaaien van bv. de fairways en greens door middel van hydroseeding.

Hydroseeding is een zaai-spuittechniek die voornamelijk wordt toegepast op humusarme zandgronden. De hier gebruikte fixatiestof fixeert de graszaden aan de bodem en de bovenlaag, zodat water- en winderosie er minder vat op krijgen.

Tank vullen en voorbereiden.
Op de fairway spuiten.
Reeds bewerkte (bespoten) grond.

Vorm

Erosie komt met herhaling voor op veel plaatsen door de baan. Veelal zijn dit gevolgen van aanhoudende regen en wind, tijdens stormen en noodweer. De plaatsen waar erosie kan optreden zijn velerlei en eigenlijk over het gehele terrein. In het bijzonder is de schade waarneembaar op de tee, aan bunkers, op de fairway, op de green of in de rough en in biotopen. Foto 1, 2 en 3: Slecht weer, hevige of langdurige regen dragen bij tot vormen van watererosie.

Foto 1: Slecht weer met hevige regen zet de green in korte tijd blank.
Foto 2: In zeer korte tijd kan er veel water vallen.
Foto 3: Paden veranderen snel in stroompjes.

Minder opvallend maar niet minder plezierig, zijn plaatsen op en langs paden en wegen, rond balspiraal, afvalbakken, banken, balwassers en overige accessoires. De schade die ontstaat door vormen van erosie, kan zich uiten door diep uitgesleten (uitgespoelde of weggewaaide) grond, door elders opgespoelde of opgewaaide grond, door kaal gesleten grond of verstuivingen of door kleine kuilen en gaten. Laatst genoemden treden ook op door veel betreding en berijden van een en dezelfde plek.

Paden en wegen zijn voor erosie gevoelige inrichtingselementen, maar ook waterbekkens en vijvers, sloten en greppels, dassengangen, dassentunnels e.d. Niet zelden zien we uitgespoelde duikers en pijpleidingen, ondermijnde verhardingen van wegen en paden of vrij gekomen beschoeiing.

Techniek

Watererosie

Bij dit proces worden bodemdeeltjes door de impact van regendruppels en stromend water losgemaakt en met het stromende water afgevoerd. Geconcentreerd kunnen dit omvangrijke geulen en grondverplaatsingen als schadebeeld opleveren. Het leidt onder meer tot een afname van de bodemkwaliteit, maar ook tot belangrijke schade door uitgespoelde of ingestorte wanden en modderoverlast in stroomafwaarts gelegen delen van de baan. Muren, grondkeringen, bruggen, duikers, doorvoerpijpen e.a. kunnen ondermijnd worden even als padverhardingen. Afvoerputten kunnen vol spoelen en daardoor verstopt raken.

Schade door watererosie in bunker.
Ingezakte kanten en taluds bij sloten of dassengang door watererosie.

Ernstige watererosieschade bij waterbassins.
Weggespoeld zand rondom de golfballen tijdens hevige regenbui.

Winderosie

Bij dit proces worden bodemdeeltjes door de kracht van de wind meegenomen. Golfbanen aan de kust, op droogtegevoelige veenbodems of in zandverstuivingsgebieden zijn gevoeliger voor winderosie dan in andere gebieden. Kleinschalig kan dit lokaal voor komen in bunkers en waste-areas, wat tot enorme hoeveelheden zandverlies kan leiden.

Betredingserosie en berijdingserosie

Betredingserosie bij rustplaatsen leidt tot vervuiling.
Gecombineerde aanleiding tot betredingserosie en vervuiling nabij waterkoeler, nl. veelvuldige betreding en lekkage.
Vrijkomend net in de graszode door veelvuldige betreding en daarmee betredingserosie.

Bij dit proces worden bodemdeeltjes door veelvuldig gebruik van concentratiepunten meegenomen met schoeisel of bandenprofiel en weggeschoven. Hierdoor ontstaan uitgesleten gaten, kuilen of sleuven en wordt de grond ter plaatse extreem aangedrukt, in elkaar geperst. De vervolgschade bestaat uit langdurige wateroverlast na regen, door een verslechterde waterdoorlatendheid van de grond en daardoor beperkte Infiltratie. Ook kan de kuilvorming vervolgens winderosie in de hand werken of versterken.

Dit verschijnsel vindt plaats rond de balspiraal, bij afvalbakken, balwasser en banken. Maar ook langs padenen en wegen daar waar de bochten worden afgesneden. Op plaatsen waar verharde parkeer- of draaiplaatsen voor buggy's ontbreken of paden te smal zijn voor de buggy's of het werkverkeer, is dit verschijnsel schering en inslag.

Zie foto’s 1, 2 en 3: Gecombineerde schade door watererosie en verkeerd berijden.

Foto 1: Afgesneden bochten of smalle paden leiden snel tot berijdingserosie.
Foto 2: Door intensief berijden samengedrukte of weggereden grond, vertoont slechte doorlatendheid.
Foto 3: Watererosie kan leiden tot grondverlies, verlies aan stevigheid en ondermijning van verhardingen.

Onderhoud

Binnen de onderhoudswerkzaamheden m.b.t. erosie, zal het primair gaan om preventieve beheersmaatregelen en herstel van schade. Beheersmaatregelen om erosie te voorkomen zijn gericht op het in stand houden van de begroeiing ter plaatse (wanneer die daar aanwezig is of kan zijn) en het voorkomen van sterk stromend water. In geval van bunkers en waste-areas is dit haast onmogelijk en daarmee schade door watererosie haast onvermijdelijk.

Door de baan, in de rough en biotopen, rond accessoires en pade en wegen kunnen beheersmaatregelen effectief zijn en hebben betrekking op:

  • het niet in een keer rooien (kaalslag) van een bos perceel, bosplantsoen, heesters of kruidachtigen of andere vormen van begroeiing en Beplanting,
  • op (zeer steile)heuvel- en berghellingen bomen of struiken aanplanten en dode bomen reduceren tot hakhout: hierdoor valt de boom niet om wat de daarbij behorende erosie beperkt,
  • het bouwen van terrassen en dammetjes langs de hoogtelijnen om de grond en het water vast te houden, zowel in het terrein als op paden en wegen (eventueel met watergoten),
  • het toepassen van grondkering en grondverankering bij steile wanden,
  • waar niet noodzakelijk, minder steile hellingen of taluds toepassen,
  • het plaatsen van stroken beplanting langs een hoogtelijn om de grond en het water op te vangen,
  • het plaatsen van opvangbekkens waarin het water tot rust komt en de grond neerslaat, al dan niet voorzien van een overloop,
  • het toepassen van stabilisatiematten op onverharde paden en wegen of grasvelden om de grond vast te houden,
  • gebruik van kunstgras op moeilijk begroeibare plaatsen,
  • tijdige op- en aanvulling met semiverharding of de doorlatendheid van geconcentreerde betredingspunten verbeteren.
In regenrijke gebieden worden wel betongoten toegepast, voorzien van goede kantopsluiting.
Erosieplek hier vervangen door opvulling met halfverharding.
Waterdoorlatende halfverharding maakt hier het verschil.

Hiernaast is herstelwerk belangrijk, niet alleen egaliseren en weer aanvullen van erosiesleuven en weggespoeld zand of grond, maar ook het ledigen van afvoerputten, afvoerpijpen, rioleringen en drainages.

Afvoerput volgespoeld met zand na hevige regenbui.

Veiligheid

Veiligheidsaspecten zijn hier zowel preventief als curatief vooral gericht op het fysieke risico voor de golfer en zijn materiaal en het risico van ongevallen voor greenkeepers, machines en materieel.

onderdeel/erosie.txt · Laatst gewijzigd: 2019/11/21 21:14 door Herman H. Berteler